"Сузор'е яркіх талентаў" – снежань 2024-га. Частка 3-я. 24 снежня адзначыў 70-годдзе Сяргей Рублеўскі, ураджэнец вёскі Бабча Лепельскага раёна, белаурскі літаратар, журналіст.
Трыццаць гадоў адпрацаваў у журналістыцы, у раённых і абласных газетах, з 1990 па 2008 – галоўным рэдактарам віцебскай абласной газеты «Народнае слова», пасля – загадчыкам аддзела па архівах і справаводству галоўнага ўпраўлення юстыцыі Віцебскага аблвыканкама.
Літаратурнай творчасцю пачаў займацца са школьных гадоў.
Аўтар кніг паэзіі «Адам і Ева» (1999); прозы «Апостраф» (2000), «Азярод» (2003), «Абмытыя валуны» (2005); эсэ «Успеть надышаться», «Мамін шэпт пад абразамі» (2016) і інш.
Піша свае творы Сяргей Рублеўскі самым звычайным алоўкам. Менавіта ён дазваляе пісьменніку перадаць Слову сваю энергетыку 180 гадоў таму 25 снежня нарадзіўся... адзін з самых пазнавальных персанажаў беларускай літаратуры — дзед Талаш (сапр. Васіль Ісакавіч Талаш), герой аповесці Якуба Коласа «Дрыгва». Цікава, што Колас пісаў «Дрыгву», ні разу не спаткаўшыся з прататыпам галоўнага героя.
«Упершыню сустрэўся з героем сваёй аповесці ў Мінску, у будынку Акадэміі навук. Гэта было ў 1934 годзе, пасля таго, як аповесць была выдадзена. Дзед Талаш прачытаў яе і вырашыў убачыць мяне. Мы гаварылі з ім пра аповесць. Дзед крыху крытыкаваў мае пралікі. Так, напрыклад, у аповесці дзед названы Рыгорам. На самай жа справе яго завуць Васілём (Ісакавічам). Я пераблытаў і імёны яго сыноў. Ён таксама не быў згодзен са мной і ў тым, што ён збег ад трох канваіраваўшых яго польскіх салдат. Дзед упарта стаіць на тым, што іх было пяць...»
Штуршком для напісання аповесці, распавядаў сам творца ў артыкуле «На шырокі прастор сацбудаўніцтва»: «Летам 1932 г. была наладжана экспедыцыя трох акадэмій навук – Усесаюзнай, Украінскай і Беларускай для шырокага навуковага вывучэння Палесся. Адзін з удзельнікаў экспедыцыі ў часе раз’ездаў напаткаў старога партызана, дзеда Талаша, дужа актыўнага ўдзельніка партызанскай вайны падчас белапольскай акупацыі Палесся. Расказ старога партызана аб яго баявой дзейнасці сумесна з Чырвонай Арміяй быў перададзены мне. Расказ гэты мяне дужа зацікавіў і я палажыў яго ў аснову сваёй аповесці “Дрыгва”».
Сшытак з тымі ўспамінамі зацікавіў кіраўніка экспедыцыі ад Беларускай акадэміі навук Васіля Шчарбакова. Ён перадаў іх калегу па акадэміі Якубу Коласу.
Галоўны герой твора «Дрыгва», дзед Рыгор Талаш, як вядома, быў насамрэч Васілём Талашом. Слава пра ўчынкі мясцовага партызана ў час польска-савецкай вайны разнеслася далёка за ваколіцы Петрыкаўшчыны, і ўжо ў 1927 годзе ён атрымлівае персанальную пенсію. У 1937-м на аснове аповесці ствараецца п’еса «У пушчах Палесся», у 1939-м кампазітар Анатоль Багатыроў напісаў на яе аснове оперу.
Другі раз дзед Талаш пайшоў у партызаны ў канцы 1942 года, пабываўшы перад гэтым у фашысцкіх засценках. А ў студзені 1943-га з партызанскага аэрадрома яго пераправілі ў Маскву. Было самаму старэйшаму беларускаму партызану тады 99 гадоў.
Захаваўся здымак, як дзед Талаш і Якуб Колас разам п’юць гарбату ў нумары атэля «Якар». Колас пісаў жонцы: «Я гляджу на яго сялянскі воблік, і мне з ім весялей».
Пражыў Васіль Ісакавіч Талаш 102 гады — кажуць, прырода родная сілы давала. А пісаў пра яго не толькі Якуб Колас. Паэт Аляксей Суркоў падчас вайны напісаў прысвечаны яму верш, дзе ёсць такія радкі:
«Дед Талаш не горбит спину,
Пламя бьет из-под бровей,
В бой за родную краину
Дед скликает сыновей». 25 декабря 80 лет назад родился Роберт Александрович Балакшин – вологодский писатель, прозаик, поэт, переводчик, публицист, мемуарист, краевед, архивист, пропагандист русской истории и основ православия, полемист, эссеист и литературный критик.
Когда будущему писателю не было ещё и года, семья Балакшиных переехала в Вологду. В связи с этим литератор всегда считал себя человеком городским. С детства мать Роберта читала ему русские народные сказки и другие произведения литературной классики. Годам к 5 писатель впервые попробовал себя в творчестве.
Однако потом какое-то время жизнь Роберта Александровича складывалась вдали от писательства. Он окончил Вологодский строительный техникум и ушёл в армию. За время пребывания там будущий прозаик пристрастился к чтению литературы в местной библиотеке и начал вести дневник. Впоследствии некоторые записи оттуда стали основой его первых серьёзных произведений.
В 1969 году над молодым писателем взял шефство Виктор Астафьев. После нескольких лет публикаций в разных литературных журналах и газетах, в том числе и выхода собственных книг, Роберт Александрович вступил в Союз Писателей СССР. Это произошло в 1985 году.
Далее литератора ожидал яркий творческий путь. Он продолжил публиковаться в разных изданиях, творческая биография автора насчитывает более 40 книг. Он работал и в прозе, и в поэзии и в исторической публицистике. В последние годы у него появились даже книги для детей. За заслуги в творческой деятельности Роберт Балакшин был номинировал на множество премий.
По предложению архимандрита Московского Сретенского мо-
настыря Тихона (Шевкунова) переложил для детей 60 житий пра-
вославных святых, которые составили богато иллюстрированный
двухтомник.